''Παρακαλώ σε, σταυραητέ, για χαμηλώσου ολίγο,
και δώσ’ μου τες φτερούγες σου, και πάρε με μαζί σου,
πάρε με απάνου στα βουνά, τι θα με φάη ο κάμπος!''
και δώσ’ μου τες φτερούγες σου, και πάρε με μαζί σου,
πάρε με απάνου στα βουνά, τι θα με φάη ο κάμπος!''
Απόσπασμα από το ποίημα ''Στο Σταυραητό'' του Τζουμερκιώτη ποιητή Κώστα Κρυστάλλη.
Τα Τζουμέρκα (Αθαμανικά όρη) είναι από τα μεγαλύτερα βουνά της χωράς μας με υψόμετρο 2429 μετρά! Είναι τμήμα της Πίνδου και η μεγαλύτερη οροσειρά της δυτικής Ελλάδας. Ο πληθυντικός (τα) πιθανόν οφείλεται στις πολλές πανύψηλες κορυφές, πάνω από τα 2000 μετρά!
Αθαμανικά όρη, όπως λέγονται αλλιώς πήραν το όνομα τους από το φύλο των Αθαμάνων που εγκαταστάθηκε στην περιοχή από την εποχή του χαλκού περίπου το 2000 π.Χ.
Αξίζει να σημειωθεί πως αναφέρονται και ως Κιμμέρια όρη από το Μάξιμο το Γεωγράφο.
Όλα τα χωριά που βρίσκονται τον ''ίσκιο'' του βουνού, ονομάζονται τζουμερκοχώρια, φωλιασμένα πάνω σε γκρεμούς σε ένα τοπίο μαγικό, με φαράγγια, χαράδρες, ποτάμια, καταρράκτες, με δάση από δρυς και έλατα.
Εδώ συναντάς μια πλούσια πανίδα από διάφορα άγρια ζώα μικρά και μεγάλα, όπως, λαγούς, αλεπούδες, ζαρκάδια, ελάφια, αγριογούρουνα, λύκους, αετούς, ακόμα και αρκούδες!
Τους καλοκαιρινούς μήνες καταφτάνουν και οι κτηνοτρόφοι με τα ζώα τους και οι πλαγιές του βουνού γεμίζουν με πρόβατα, γίδια, αγελάδες και φυσικά τους πιστούς φίλους και φύλακες των κοπαδιών, τα τσομπανόσκυλα.
Θα πρέπει να αισθάνεσαι τυχερός αν έστω και μια φορά στην ζωή σου έχεις ανέβει στα Τζουμέρκα και έχεις απολαύσει τη θέα από ψηλά που φτάνει από τα Γιάννενα ως το Ιόνιο πέλαγος, την Κεφαλλονιά, τη Λευκάδα την Πρέβεζα, την Άρτα, τον Αμβρακικό κόλπο και το Αγρίνιο!
